-
1 арка
I а́ркасущ.; архит.а́рка (железобетонная, декоративная, триумфальная) || а́рочныйII арка́сущ.1) спина́ (у человека, животных) || спинно́й ( позвонок)арка белән сөялү — прислони́ться спино́й
аркага яту — лечь на спи́ну
арка сөяге — спинно́й хребе́т
2) спи́нка (у ребёнка, мелких животных, птиц; у кресла, дивана, спальни)урындык аркасына терәлеп утыру — сиде́ть, привали́вшись на спи́нку сту́ла
3) запле́чье, зако́рки прост. || запле́чныйарка капчыгы — запле́чный мешо́к
4) спи́нка, спина́ (рубашки, шубы, плаща) || спинно́й ( шов)5) в знач. нареч. аркадан в спи́ну, сза́диҗил аркадан исә — ве́тер ду́ет сза́ди (в спи́ну)
6) возвы́шенность, хребе́т•- арка бөкрәйтү
- арка җелеге
- арка көбәсе
- арка мие
- арка сөяге
- арка чыгару
- арка чыгу
- аркага асмалы
- аркага салу••арка белән сизү (тою) — чу́вствовать (ощуща́ть) спино́й (чей-л. взгляд, отрицательное отношение коллектива к себе)
арка биреп — см. арка куеп
арка бирү — см. аркан әйләнү
арка бөгеп — не разгиба́я спины́ ( выполнять очень тяжёлую работу)
арка бөкресе чыгу — см. бөкре чыгу
арка кашырга (кашырлык) да вакыт юк — поверну́ться (да́же) не́когда
арка кимерүче — захребе́тник прост.
арка кочтыру — брать (взять, посади́ть) на зако́рки
арка кую — см. аркан әйләнү
арка сөяге йомшак булу — бесхребе́тность разг.
арка таянычы (терәге) — опо́ра; опло́т высок.
арка терәп — см. аяк терәп
арка тире агызу — труди́ться в по́те лица́; умыва́ться по́том
арка тиресен тунау (каезлау) — усил.; см. арка тунау
арка чиләндерү (чиләтү) — усил.; см. арка бөгү 2)
аркага ату — книжн.; прям.; перен. стреля́ть (вы́стрел) в спи́ну
аркага менеп атлану — см. аркага атлану 1)
аркадан кагу — (букв. потрепа́ть по спине́) гла́дить (погла́дить) по спи́нке (голо́вке, голове́)
- арка бөгүаркаңда тату — испы́тывать (испыта́ть, пережива́ть/пережи́ть, узнава́ть/узна́ть, чу́вствовать, почу́вствовать) на свое́й со́бственной спине́ (на своём горбу́) (голод, бедность, лишения, унижения)
- арка каезлау
- арка кашу
- арка кимерү
- арка куеп
- арка күрсәтү
- арка кыздыру
- арка кымырҗу
- арка кычыту
- арка сөяксез
- арка тире агызып
- арка тунау
- арка чымырдау
- арка чемердәү
- аркага атлану
- аркага кайнар су койган кебек булу
- аркадан кайнар су койган кебек булу
- аркага кайнар су сипкән кебек булу
- аркага пычак кадау
- аркага хәнҗәр кадау
- аркага салкын су койган кебек булу
- аркага суык су койган кебек булу
- аркага салкын су сипкән кебек булу
- аркага суык су сипкән кебек булу
- аркадан салкын йөгерү
- арка буйлап салкын йөгерү
- аркадан суык йөгерү
- арка буйлап суык йөгерү
- аркадан таракан йөгерү
- аркадан таракан йөгереп үтү
- аркага таракан йөгерү
- аркага таракан йөгереп үтү
- арканы кояш кыздырганчы
- арканы кояш кыздыра башлаганчы -
2 аркан
I 1. сущ.1) кана́т, трос (толстый, пеньковый, стальной, паромный, причальный); бечева́ (мн. нет) || кана́тный, тро́совый, бечево́йаркан ишү — вить бечеву́
баржаны аркан белән тарттыру — отбукси́ровать ба́ржу на тро́се (кана́те)
2) арка́н спец. ( у табунных пастухов) || арка́нный ( шест)корыклы аркан — арка́н на шесте́
3) в косв. ф. при́вязьарканга бәйләү — привяза́ть, привязно́е содержа́ние (лошадь, корову, телёнка, козу)
арканда асрау — держа́ть (содержа́ть) на при́вязи (бычка, жеребёнка); привязно́е содержа́ние
арканнан алу — снима́ть/снять с при́вязи ( телёнка); отнима́ть/отня́ть от при́вязи (корову, которую пускают в стадо)
2. прил.ат яхшысы арканда, ир яхшысы тарханда — (посл.) до́брый конь - на при́вязи, лу́чший мужчи́на - в тарха́нах (на свобо́де, живёт свобо́дным)
кана́тный; верёвочный- аркан бауаркан баскыч — кана́тная (верёвочная) ле́стница
- аркан белән тоту
- аркан тарту
- аркан тартышу••- аркан ишүаркан белән тарттырып (сөйрәп, өстерәп, тарттырсаң, тартып) та — см. аркан белән дә
- аркан озынлыгы II нареч.1) спино́й, за́дом (к кому, чему) (стоять, лежать, повернуться)кояшка аркан утыру — сиде́ть спино́й (за́дом) к со́лнцу
аркан егылу — па́дать спино́й (на́ спину)
2) на спине́ ( плыть)3) за́дом (к чему находи́ться, стоя́ть, быть располо́женным: о строениях и т.п.)урамга аркан тора торган йорт — дом, стоя́щий за́дом к у́лице
•- аркан борылу
- аркан җил
См. также в других словарях:
ян бирү — 1) Кемгә яки нәрсәгә яны белән борылу 2) Ачуланып, үпкәләп, кемгә дә булса ян яки арка белән тору (утыру) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге